Αυτοματοποιημένες διαδικασίες, αλλά και βαριά πρόστιμα στην περίπτωση παραβάσεων που σχετίζονται με τη μη δημοσίευση των υποχρεωτικών στοιχείων των επιχειρήσεων, όπως οι ισολογισμοί, προβλέπει το νέο νομοσχέδιο για το Γενικό Εμπορικό Μητρώο (ΓΕΜΗ) που τέθηκε χθες σε δημόσια διαβούλευση από τον υπουργό Ανάπτυξης και Επενδύσεων Άδωνι Γεωργιάδη και τον υφυπουργό Νίκο Παπαθανάση. 

Το νομοσχέδιο που θα ενσωματωθεί στο αναπτυξιακό πολυνομοσχέδιο, ενσωματώνει τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις να αναρτούν με τη χρήση κωδικών στοιχεία και πράξεις στην εταιρική τους μερίδα στο ΓΕΜΗ, ενώ προβλέπει και τη χορήγηση πιστοποιητικού καλής λειτουργίας για όσους τηρούν τον νόμο. 

Επίσης, θεσπίζει την υποχρέωση διαλειτουργικότητας με άλλα εθνικά μητρώα, με ιδιαίτερη έμφαση στη διασύνδεση με το taxis, συστήνει μητρώο χειριστών υπηρεσιών ΓΕΜΗ (ΥΓΕΜΗ) στο οποίο εντάσσονται και οι συμβολαιογράφοι και προβλέπει αυστηρό χρονικό πλαίσιο εντός του οποίου θα πρέπει να γίνεται ο έλεγχος πληρότητας και νομιμότητας από τις ΥΓΕΜΗ. 

Τα πρόστιμα
Παράλληλα με την απλοποίηση των διαδικασιών, το νομοσχέδιο θεσπίζει αυστηρά πρόστιμα για όσους παραβαίνουν, ειδικά, τις διατάξεις των υποχρεωτικών δημοσιεύσεων στοιχείων και πράξεων.

Όπως προβλέπεται σε περίπτωση παραβάσεων του νόμου, μπορεί να επιβληθεί πρόστιμο έως και 300.000 ευρώ εάν η ίδια παράβαση επαναληφθεί. Για παράδειγμα, όταν μια επιχείρηση δεν δημοσιεύει ισολογισμό, μπορεί να της επιβληθεί πρόστιμο έως και 100.000 ευρώ, αντί των 500 ευρώ που ισχύει σήμερα. 

Ειδικότερα, όπως ορίζει το άρθρο 30 του σχετικού νομοσχεδίου, με απόφαση της εκάστοτε αρμόδιας ΥΓΕΜΗ επιβάλλεται σε βάρος των υπόχρεων ή των νόμιμων εκπροσώπων τους που παραβαίνουν τις διατάξεις του νόμου αυτού και των κανονιστικών πράξεων που εκδίδονται κατ' εξουσιοδότησή του, πρόστιμο έως 100.000 ευρώ, ανάλογα με τη βαρύτητα της παράβασης, κατόπιν ακροάσεώς τους.

Σε περίπτωση υποτροπής για την ίδια παράβαση εντός τριετίας το ποσό του επιβαλλόμενου προστίμου διπλασιάζεται και σε περίπτωση επανειλημμένης υποτροπής εντός του ίδιου χρονικού διαστήματος το ποσό του προστίμου τριπλασιάζεται.

Σε περίπτωση που ο υπόχρεος υπάγεται στις ειδικές ΥΓΕΜΗ των υπουργείων τα πρόστιμα επιβάλλονται από τον προϊστάμενο της αρμόδιας Διεύθυνσης και αποτελούν εξ ολοκλήρου έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού. 

Σε περίπτωση που ο υπόχρεος υπάγεται σε ΥΓΕΜΗ Επιμελητηρίου τα πρόστιμα επιβάλλονται από τον προϊστάμενο της ΥΓΕΜΗ και αποτελούν εν μέρει έσοδα των υπηρεσιών αυτών (50%) και εν μέρει έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού (50%).

Αυτοματοποιημένα
Σημειώνεται ότι το πληροφοριακό σύστημα του ΓΕΜΗ μπορεί να επιβάλλει και με αυτοματοποιημένο τρόπο πρόστιμα στους υπόχρεους, ενώ η είσπραξή τους διενεργείται με βάση τις διατάξεις του ΚΕΔΕ και με ηλεκτρονικό τρόπο.

Τα ειδικότερα κριτήρια επιβολής, το ύψος του προστίμου ανάλογα με το είδος και τη βαρύτητα της παράβασης, η διαδικασία επιβολής και είσπραξης των προστίμων, το ποσοστό κατανομής μεταξύ των δικαιούχων και κάθε άλλο σχετικό θέμα θα καθοριστούν με κοινή απόφαση των υπουργών Οικονομικών και Ανάπτυξης και Επενδύσεων.

Πιστοποιητικό
Αντίθετα, όσοι είναι συνεπείς με τις υποχρεώσεις δημοσιότητας, δηλαδή όσοι τηρούν τον νόμο, θα μπορούν να λαμβάνουν το Πιστοποιητικό Καλής Λειτουργίας από το ΓΕΜΗ, το οποίο θα χρησιμοποιούν για τις συναλλαγές τους, είτε με άλλες επιχειρήσεις είτε με το δημόσιο. Το Πιστοποιητικό έχει ισχύ για δύο μήνες και εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις θα ανανεώνεται. 

Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, το Πιστοποιητικό Καλής Λειτουργίας χορηγείται από τις αρμόδιες ΥΓΕΜΗ στους εγγεγραμμένους στο ΓΕΜΗ εφόσον το εγγεγραμμένο πρόσωπο:

α. δεν έχει διαγραφεί,
β. δεν βρίσκεται σε κατάσταση λύσης και σε διαδικασία εκκαθάρισης,
γ. δεν έχει κατατεθεί για το πρόσωπο αυτό αίτηση συλλογικής διαδικασίας ικανοποίησης των πιστωτών (ιδίως πτώχευσης, εξυγίανσης, συνδιαλλαγής, ειδικής διαχείρισης, ειδικής εκκαθάρισης), εκτός αν υπάρχει τέτοια αίτηση και το πρόσωπο αυτό έχει υπαχθεί στη συλλογική διαδικασία, αλλά έχει εξέλθει αυτής ή υπάρχει καταχώριση του άρθρου 3 παρ. 4 του ΠτωχΚ (Ν. 3588/2007) ή έχει επικυρωθεί το σχέδιο αποπληρωμής των πιστωτών από το δικαστήριο ή έχει απαλλαγεί κατά τα άρθρα 167επ. του Ν. 3588/2007,
δ. έχει εκπληρώσει την υποχρέωση δημοσίευσης πράξεων ή νομίμως έχει απαλλαχθεί από την υποχρέωση αυτή.

- Το πιστοποιητικό ισχύει για δύο μήνες και δημιουργεί μαχητό τεκμήριο ισχύος των βεβαιούμενων σ' αυτό έναντι κάθε τρίτου, εκτός αν αποδειχθεί ότι:

α. ο τρίτος γνώριζε ή όφειλε να γνωρίζει την πραγματική κατάσταση,
β. το εγγεγραμμένο πρόσωπο δολίως απέκρυψε την πραγματική κατάσταση από τον τρίτο.

-Με απόφαση του υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων καθορίζεται ο τρόπος έκδοσης, θεώρησης και υπογραφής των ανωτέρω πιστοποιητικών, αντιγράφων ή αποσπασμάτων. Στην ίδια απόφαση μπορούν να ορίζονται συγκεκριμένες περιπτώσεις όπου κατ' εξαίρεση είναι δυνατή η έκδοση των ανωτέρω πιστοποιητικών, αντιγράφων ή αποσπασμάτων σε έντυπη μορφή. Στην ίδια απόφαση μπορεί να οριστούν τυχόν πρόσθετες πληροφορίες σχετικά με το περιεχόμενο πιστοποιητικού, τη διαδικασία και το κόστος χορήγησής του και τη διάρκεια ισχύος του.

Πέραν του πιστοποιητικού, κάθε ενδιαφερόμενος έχει δικαίωμα δωρεάν πρόσβασης, λήψης, ψηφιακής αποθήκευσης σε δικά του ηλεκτρονικά μέσα, εκτύπωσης και εν γένει αναπαραγωγής κάθε πράξης, στοιχείου ή ανακοίνωσης που αναρτάται δημόσια στον δικτυακό τόπο του ΓΕΜΗ, είτε από την ΥΓΕΜΗ είτε με επιμέλεια των υπόχρεων προσώπων. 

Επίσης μπορεί να λάβει πιστοποιητικά, αντίγραφα ή αποσπάσματα των πράξεων και στοιχείων που εμφανίζονται στη μερίδα, κατόπιν αίτησης που υποβάλλεται αποκλειστικά σε ηλεκτρονική μορφή στις ΥΓΕΜΗ και έχουν πλήρη αποδεικτική ισχύ. 

Τα παραπάνω πιστοποιητικά αντίγραφα ή αποσπάσματα χορηγούνται αποκλειστικά σε ηλεκτρονική μορφή. Με τον ίδιο τρόπο οποιοσδήποτε έχει ειδικό έννομο συμφέρον μπορεί να ζητήσει αντίγραφα, αποσπάσματα ή πιστοποιητικά των πράξεων και στοιχείων που τηρούνται στο φάκελο και δεν δημοσιεύονται στο δικτυακό τόπο του ΓΕΜΗ.

Εγγραφές
Όπως ορίζει το νομοσχέδιο, στο ΓΕΜΗ εγγράφονται ανεξαιρέτως όλες οι επιχειρήσεις εκτός από: 

α. τα Σωματεία (άρθρα 78-107 ΑΚ), 
β. τα Ιδρύματα (άρθρα 108-121 ΑΚ), 
γ. οι Επιτροπές Εράνων (άρθρα 122-126 ΑΚ), 
δ. τα φυσικά πρόσωπα που δραστηριοποιούνται στην πρωτογενή παραγωγή, υπό την επιφύλαξη της παραγράφου 2 του παρόντος,
ε. οι αστικές εταιρείες για την άσκηση επαγγελματικής δραστηριότητας δικηγόρων, συμβολαιογράφων και δικαστικών επιμελητών.
 Κάθε επιχείρηση που εγγράφεται στο ΓΕΜΗ είναι υπόχρεη καταβολής ανταποδοτικού τέλους, τα οποία εξειδικεύονται ως εξής:
α. Ανταποδοτικά Τέλη Τήρησης Μερίδας
β. Ανταποδοτικά Τέλη Καταχώρισης στο ΓΕΜΗ
γ. Ανταποδοτικά Τέλη για λήψη Πιστοποιητικών και Αντιγράφων
δ. Ανταποδοτικά Τέλη προέγκρισης επωνυμίας

Το ύψος, η διαδικασία, ο τρόπος, ο χρόνος και οι όροι είσπραξης και απόδοσης των ανταποδοτικών τελών του παρόντος νόμου, η κατανομή, τα κριτήρια κατανομής αυτών μεταξύ των δικαιούχων, ο φορέας συγκέντρωσης, ο τρόπος συλλογής και διαχείρισης αυτών των τελών, καθορίζονται με απόφαση του υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων.

Στο σχέδιο νόμου προβλέπεται και σύντμηση προθεσμιών για τον έλεγχο νομιμότητας των στοιχείων δημοσιότητας των εταιρειών από τις 10 ημέρες στις πέντε ημέρες. Πλην αυτού, για μια σειρά εγγράφων δίνεται η δυνατότητα ανάρτησης των στοιχείων από τον ίδιο τον υπόχρεο και ο έλεγχος από την ΥΓΕΜΗ θα γίνεται δειγματοληπτικά. Πάντως αν διαπιστωθεί κάποια παράβαση ισχύουν οι κυρώσεις που προαναφέρθηκαν. 

Σημειώνεται ότι από την αυτοματοποιημένη καταχώριση και δημοσίευση των πράξεων και στοιχείων εξαιρούνται οι πράξεις Εταιρικών Μετασχηματισμών του ν. 4601/2019 (Α' 44).

Η άρνηση της αρμόδιας ΥΓΕΜΗ να κάνει δεκτή καταχώριση, μεταβολή ή διαγραφή ή η παράλειψή της επί είκοσι μία ημέρες να απαντήσει αιτιολογημένα σε αίτηση γεννούν δικαίωμα στον έχοντα έννομο συμφέρον να ζητήσει από το αρμόδιο δικαστήριο να διατάξει την καταχώριση, μεταβολή ή διαγραφή. Αρμόδιο δικαστήριο είναι το Μονομελές Πρωτοδικείο της Περιφέρειας, όπου εδρεύει η αρμόδια ΥΓΕΜΗ και αποφασίζει με τη διαδικασία των άρθρων 739επ. ΚΠολΔ.