Οι δαπάνες που δηλώνουν οι αυτοαπασχολούμενοι και οι ελεύθεροι επαγγελματίες θα βρεθούν στο στόχαστρο της φορολογικής διοίκησης με στόχο να περιοριστεί η φοροδιαφυγή και να αυξηθεί το φορολογητέο τους εισόδημα. Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, οι αυτοαπασχολούμενοι παρουσιάζουν ακαθάριστα έσοδα ύψους 35-40 δισ. ευρώ ετησίως, ενώ το φορολογητέο τους εισόδημα είναι υποδεκαπλάσιο και δεν ξεπερνάει τα 4 δισ. ευρώ.

Μάλιστα, η Κομισιόν στην πρόσφατη έκθεσή της σημειώνει ότι με βάση τα στοιχεία ο τζίρος των αυτοαπασχολουμένων έχει αυξηθεί ραγδαία, ενώ τα δηλωθέντα εισοδήματά τους αυξήθηκαν ελάχιστα.

«Αυτή η απόκλιση είναι πιθανό να υποδηλώνει σημαντική φοροδιαφυγή και απώλεια δημοσιονομικών εσόδων. Η κατάσταση θα μπορούσε να βελτιωθεί με την αναθεώρηση του υφιστάμενου φορολογικού συστήματος των αυτοαπασχολουμένων και την αυξημένη χρήση των πληροφοριών από τις ηλεκτρονικές πληρωμές», σημειώνει η Κομισιόν, συνδέοντας τη συνεχιζόμενη ψηφιοποίηση της ΑΑΔΕ με τον αποτελεσματικότερο έλεγχο όσων αποκρύβουν φορολογητέα ύλη.

Σύμφωνα με πληροφορίες, ήδη στην ΑΑΔΕ έχουν προτεραιοποιήσει προς έλεγχο περιπτώσεις ατομικών επιχειρήσεων και ελευθέρων επαγγελματιών, όπου οι εκπιπτόμενες δαπάνες μάλλον είναι διογκωμένες σε σχέση με τον μέσο όρο των κλάδων.

Μέχρι να αλλάξει το σύστημα, που θα προβλέπει τη σύνδεση του συνόλου σχεδόν των δαπανών με τα ηλεκτρονικά βιβλία, η φορολογική διοίκηση θα βασισθεί στα δηλωθέντα στοιχεία που προκύπτουν από τους κλάδους της ελληνικής οικονομίας. Σε περίπτωση που κάποιες μικρές επιχειρήσεις ή αυτοαπασχολούμενοι δηλώνουν δαπάνες υψηλότερες από τον μέσο όρο θα είναι υποψήφιες για έλεγχο.

Ο μόνος τρόπος για να περιοριστεί η φοροδιαφυγή, αναφέρουν στελέχη του υπουργείου Οικονομικών, είναι η αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών και η περαιτέρω αξιοποίηση των ηλεκτρονικών βιβλίων. Με βάση τα ανωτέρω, διασύνδεση POS – ταμειακών μηχανών – Taxis, κίνητρα για την ενίσχυση των ηλεκτρονικών πληρωμών και ηλεκτρονικά βιβλία θα αξιοποιηθούν στο έπακρο για τη μείωση της παραβατικότητας, που παραμένει υψηλή σε συγκεκριμένους κλάδους υπηρεσιών. Τα ίδια στελέχη σημειώνουν ότι απαραίτητη προϋπόθεση για την κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος –για την οποία έχει συναινέσει και η Κομισιόν– είναι ο περιορισμός της φοροδιαφυγής. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της Ε.E., η Ελλάδα έχει καταφέρει να περιορίσει την «τρύπα» στα έσοδα του ΦΠΑ από το 29,1% των δυνητικών εισπράξεων του 2017 στο 14% το 2021, αλλά παραμένει μακριά από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο του 9%.

Τι περιλαμβάνει το σχέδιο για τη μείωση της φοροδιαφυγής:

1. Για τον καλύτερο έλεγχο των δαπανών σχεδιάζεται να αναγνωρίζονται μόνον οι δαπάνες που περνούν μέσα από τα ηλεκτρονικά βιβλία MyDATA. Δηλαδή, όλες οι δαπάνες ενός ελεύθερου επαγγελματία, είτε εκπίπτει ο ΦΠΑ είτε μόνο μειώνεται το φορολογητέο εισόδημα, θα πρέπει να περνούν μέσω των ηλεκτρονικών βιβλίων. Επί της ουσίας, για όλες τις δαπάνες τους θα πρέπει να ζητούν τιμολόγιο.

2. Στη χώρα μας (και στις περισσότερες ευρωπαϊκές) η έκδοση ηλεκτρονικών τιμολογίων είναι προαιρετική. Ωστόσο, συστήνεται πλέον από την Ε.Ε. η χρήση της ηλεκτρονικής τιμολόγησης για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής, κυρίως στον ΦΠΑ. Μάλιστα το σχέδιο προβλέπει ότι από τον Ιανουάριο του 2024 τα κράτη-μέλη θα μπορούν να επιβάλουν την ηλεκτρονική τιμολόγηση, ενώ από το 2028 το σχέδιο θα γίνει υποχρεωτικό για όλα τα κράτη-μέλη.

3. Ψηφιακό πελατολόγιο για γιατρούς, δικηγόρους κ.λπ. (ουσιαστικά θα επανέλθουν τα πρόσθετα βιβλία που τηρούσαν μέχρι το 2012, αλλά ηλεκτρονικά). Συγκεκριμένες επαγγελματικές ομάδες θα πρέπει να τηρούν ψηφιακό πελατολόγιο, το οποίο θα είναι διαθέσιμο στον έλεγχο και θα συγκρίνεται με τα δηλωθέντα εισοδήματα. Το ψηφιακό πελατολόγιο σε δεύτερη φάση θα διασυνδεθεί με τα MyDATA

4. Το επόμενο διάστημα θα τεθεί σε λειτουργία το ψηφιακό δελτίο αποστολής. Με τον τρόπο αυτό θα ελέγχεται η διακίνηση των προϊόντων (οικοδομής, αγροτικά κ.λπ.) Οι ελεγκτικές αρχές θα γνωρίζουν σε πραγματικό χρόνο τι διακινείται και πού πάει.

Σημειώνεται ότι οι ελεύθεροι επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενοι ήταν οι κερδισμένοι της φορολογικής κλίμακας που θεσμοθετήθηκε το 2019, αλλά και γενικότερα των ρυθμίσεων που ίσχυσαν τα τελευταία χρόνια, ωστόσο τα δηλωθέντα εισοδήματά τους δεν είχαν ανάλογη αύξηση. Συγκεκριμένα, ο πρώτος φορολογικός συντελεστής μειώθηκε από το 22% στο 9% για κέρδη έως 10.000 ευρώ, καταργήθηκε η εισφορά αλληλεγγύης, μηδενίζεται το τέλος επιτηδεύματος (για όσους έχουν προσωπικό και αύξησαν τις θέσεις εργασίας), ενώ μειώθηκε στο 50% η προκαταβολή φόρου.Ακόμη η Κομισιόν ζητεί διευκολύνσεις για τους συνεπείς αλλά και όσους επιθυμούν να κάνουν έναρξη εργασιών και επενδύσεις στη χώρα μας.

Η σύσταση είναι να δημιουργηθεί ένα σύστημα, με το οποίο οι ενδιαφερόμενοι θα μπορούν να μαθαίνουν και να υπολογίζουν προκαταβολικά τον φόρο που προκύπτει για τη δραστηριότητά τους, ανάλογα με τον εταιρικό τύπο που θα επιλέξουν (advance tax ruling system).